انجمن ایرانی مطالعات جهان

سی‌وچهارمین نشست کرسی یونسکو در فضای مجازی و فرهنگ: دوفضایی‌شدن جهان با عنوان «منظری متفاوت به فیلترکردن اینترنت: پالایش همگاری فرهنگی‌ـ ارتباطی فضای مجازی (پهفا)» با سخنرانی دکتر محمدصادق نصراللهی، عضو هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع)، در روز دوشنبه ۸ دی ۱۳۹۹، ساعت ۱۶:۰۰ الی ۱۷:۳۰ به‌صورت مجازی در کانال اینستاگرام کرسی برگزار شد.

به‌گفته دکتر نصراللهی، امروزه پالایش فضای مجازی در کشور، ضمن آنکه به منازعه‌ای حاکمیتی تبدیل شده است، چالش‌ها و مسائل فراوانی دارد، به‌طوری که می‌توان گفت پالایش امروز کشور پالایشی ناکارآمد است. به‌نظر می‌رسد ریشه بخش قابل‌توجهی از این ناکارآمدی به کیفیت و شیوه‌های اجرای پالایش برمی‌گردد. در این میان، عدم‌توجه به ظرفیت‌ها و محدودیت‌های ارتباطی رسانه اینترنت، همچنین غفلت از زیست‌بوم فرهنگ ایرانی- اسلامی در انتخاب شیوه‌های پالایش محسوس است.

دکتر نصراللهی دو مسئله را تبیین کرد: (۱) شیوه پالایش در ایران چگونه است و با چه مسائلی مواجه است؟ (۲) الگوی سیاست‌های فرهنگی- ارتباطی مطلوب برای بهبود شیوه پالایش فضای مجازی در ایران چیست؟‌

وی در پاسخ به سؤال نخست، ضمن مروری گذرا بر وضعیت گذشته،‌ موجود و‌ آینده پالایش در ایران، اهم مسائل پالایش و فیلترکردن فضای مجازی در کشور را مطرح کرد. به‌نظر می‌رسد مسئله محوری و اصلی شیوه فعلی، «پالایش متمرکز حاکمیتی» است. پالایشی که نقش‌آفرینی حاکمیت در آن حداکثری و مشارکت مردم در آن حداقلی است.

در پاسخ به سؤال دوم،‌ سه الگوی «فراسیاست‌های پالایش»، «پالایش غیرمتمرکز حاکمیتی» و «پالایش همگرای فرهنگی- ارتباطی» (پهفا) را مطرح کرد. در الگوی اول، بر ضرورت بقای پالایش حاکمیتی تأکید می‌شود؛ ضمن آنکه اصلاح آن ضروری انگاشته می‌شود. همچنین، لازم است توسعه مفهومی در پالایش صورت پذیرد.

بر همین اساس، الگوی دوم شامل پیشنهادهایی در جهت هرچه مردمی‌ترشدن پالایش حاکمیتی است؛ از جمله، تحقق پالایش رده‌بندی‌شده کاربرمحور، ارتقای پایش مردمی، و شاخص‌سازی محتوای مجرمانه.

در الگوی سوم نیز در رویکردی فعال، ضمن بازتعریف پالایش و موسع‌کردن مفهوم آن، سیاست‌هایی همچون خودپالایشی، پالایش خانگی، پالایش نرم از طریق ارتقای تولید محتوا و خدمات بومی، و استقرار نظام رتبه‌بندی محتوا پیشنهاد شده است.