انجمن ایرانی مطالعات جهان

باسمه تعالی

نشست مجازی «مقدمه ای بر شناخت مطالب درست و نادرست در عصر شبکه های اجتماعی» برگزار شد. کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی؛ دوفضایی شدن جهان سی و نهمین جلسه سخنرانی خود با موضوع «مقدمه ای بر شناخت مطالب درست و نادرست در عصر شبکه های اجتماعی» را روز دوشنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ با سخنرانی دکتر شاهو صبار، عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان، به صورت پخش زنده در صفحه رسمی کرسی در اینستاگرام برگزار کرد.
 

جمله کلیدی سخنرانی دکتر صبار در این جلسه این بود که عصر اطلاعات ممکن است به خاطر ضعف تفکر انتقادی، به جای افزودن بر دانش ما، ما را به سمت جهل هدایت کند. وی در ابتدای سخنرانی خود از نتایج پژوهشی خبر داد که طبق آن تعداد بسیار زیادی از افراد در مواجهه با پیام‌های دریافت شده از طریق شبکه‌های اجتماعی تفکر انتقادی ضعیفی دارند و در نتیجه پیام‌های درست و نادرست را به سادگی باور می‌کنند. او گفت: در این برهه‌ زمانی که انبوه اطلاعات هر لحظه چون سیلابی بر سر ما می‌ریزد تنها ابزاری که می‌تواند به ما کمک کند سواد رسانه‌ای و تفکر انتقادی است و در نبود آن ممکن است عصر اطلاعات به جای افزودن بر دانش ما بر سردرگمی ما بیفزاید و به جای کاهش شکاف دانش و افزایش اطلاعات عموم مردم، بخش‌های از جامعه را به سمت جهل هدایت کند.
این عضو هیأت علمی دانشکده‌ مطالعات جهان دانشگاه تهران افزود: یکی از چالش‌های مهم که در این زمینه مطرح است برداشت مردم از مفهوم علم (در معنای مدرن آن یعنی ساینس) است که درک نادرست از آن فضا را برای سوءاستفاده‌های فراوان فراهم کرده است. در عصر حاضر مظاهر علم در هر گوشه‌ زندگی ما حضور دارند و این موفقیت علم مدرن موجب شده است که افراد سودجو برای اعتباربخشی به خود یا ادعاهای نادرست خود از مفاهیم علمی بهره بگیرند.
دکتر صبّار برای مثال از مصادیق سوءاستفاده از مفهوم علم از سوی افراد سودجو به مفاهیم «انرژی»، «امواج» و «فیزیک کوانتوم» اشاره کرد و افزود: افراد با استفاده از این واژگان سعی می‌کنند ادعاهای خود را علمی جلوه دهند اما به ترویج و فروش ادعاهای بی‌اثاث همچون ارتباط با موجودات نامرئی، حس مشکلات روانشناختی افراد، بهره‌گیری از انرژی‌های ماوراءالطبیعی، درمان افراد با انرژی‌های کیهانی و غیره می‌پردازند. اگرچه این افراد به ظاهر ادعاهای خود را علمی می‌نامند، در صورتی که از آنان شواهد علمی خواسته شود، از ارائه هر نوع شواهد درستی پرهیز می‌کنند و ادعا می‌کنند که روش‌های آنان ماوراءالطبیعی است و نمی‌توان با روش‌های علمی آن‌ها را توضیح داد. چیزی که مردم در این زمینه باید بیاموزند این است که حتی اگر نتوان ادعای این افراد را برای داشتن انرژی‌های فرامادی رد کرد، می‌توان از آنان درخواست کرد که در مورد «نتیجه‌بخش» بودن روش‌هایشان شواهد نشان دهند. ممکن است کسی ادعا کند که با روش‌های غیرمادی و فراطبیعی به درمان افراد می‌پردازد. حتی با فرض فرامادی بودن روش‌ها، «بیمار» یا «سالم» بودن افراد امور قابل مشاهده هستند و از این جهت این افراد به محض این که ادعای اثرگذاری بر جهان را مطرح کنند پا به حوزه‌ علم گذاشته‌اند و مؤظفند که نشان دهند که واقعا افرادی را درمان کرده‌اند.
فایل تصویری این جلسه‌ در کانال اینستاگرام کرسی به آدرس https://instagram.com/ucccdsw.ut در دسترس است.