انجمن ایرانی مطالعات جهان

باسمه تعالی

نشست مجازی «آسیب شناسی چالش های مدیریت کرونا در قاره آفریقا» برگزار شد. نشست مجازی «آسیب شناسی چالش های مدیریت کرونا در قاره آفریقا» روز چهارشنبه ۵ آبان ۱۴۰۰ با سخنرانی دکتر امیربهرام عرب احمید، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، در صفحه اینستاگرام دانشکده مطالعات جهان برگزار شد.
 

دکتر عرب احمدی در آغاز سخنرانی به موضوع اصلی بحث که چالش‌های مدیریتی کرونا در قاره آفریقاست اشاره و بیان کرد که آنچه در این سخنرانی ارائه می‌شود اطلاعات کل قاره آفریقا را پوشش می‌دهد و اشاره به کشورها یا کشور خاصی ندارد. ایشان در ابتدا با تشریح وضعیت جغرافیایی قاره آفریقا، ‌آن را دومین قاره بزرگ بعد از آسیا معرفی کرد که جمعیت یک میلیارد و سیصد و اندی میلیون نفر دارد و شامل ۵۴ کشور است. این قاره بر اساس یکی از تقسیم‌بندی‌های جهانی به چهار منطقه شمال، جنوب، غرب و شرق تقسیم‌بندی می‌شود. در مورد کرونا و ورودش به قاره آفریقا باید گفت این بیماری نسبت به سایر مناطق جهان با دو یا سه ماه اختلاف و دیرتر وارد آفریقا شد. آلوده‌ترین کشور‌های آفریقا که از ویروس کرونا رنج می‌برند، آفریقای جنوبی، مراکش، تونس، مصر، اتیوپی، لیبی، الجزایر، کامرون و ساحل عاج هستند که از لحاظ شیوع و همه‌گیری کرونا آلوده‌تر هستند.
به گفته این رایزن فرهنگی سابق ایران در تانیزانیا و زیمبابوه، یکی از بزرگترین مشکلات در آفریقا، عدم ارائه اطلاعات درست و دقیق توسط دولت ها به سازمان بهداشت جهانی است. هم‌چنین مسأله چشمگیری که در قاره آفریقا پس از پاندمی کرونا مشاهده شد، بی‌اعتنایی رؤسای جمهور و سران و مقامات کشورهای آفریقایی نسبت به این ویروس بوده است که منجر به مرگ بسیاری از افراد شده است. علت این بی‌اعتنایی این‌گونه مطرح شد که مردم آفریقا قبلا با ویروس‌های خطرناک‌تری مبارزه کرده اند و این ویروس زیاد خطرناک نیست.
در ادامه، مثال‌هایی از مرگ و میر مقامات آفریقایی بیان شد که از جمله آنها می توان به مرگ رئیس جمهورکنونی و رئیس‌جمهور سابق تانزانیا، رئیس‌جمهور بوروندی، ماداگاسکار و مرگ دختر نلسون ماندلا که سفیر آفریقای جنوبی درکشور دانمارک بود، اشاره کرد. ده‌ها وزیر و نماینده مجلس نیز طی یک‌ سال گذشته به دلیل نادیده انگاشتن کرونا جان خود را از دست دادند. هم‌چنین این مرگ و میرها بر ساختار سیاسی بعضی کشورها از جمله زیمباوه ضرباتی وارد کرد و این کشور به مدت سه‌ هفته به دلیل کرونایی بودن مقاماتش وضعیت نابسامانی داشت. دکتر عرب احمدی در ادامه این نشست بیان داشت که کرونا بر تمام جنبه‌های اقتصادی اجتماعی سیاسی آفریقا تأثیر منفی داشت. از نظر اقتصادی که همگان از وضعیت نابسامان اقتصادی کشورهای آفریقایی مطلع هستند، اما کرونا موجب افزایش شمار بیکاران، رکود وضعیت گردشگری، کاهش مبادلات تجاری آفریقا، کاهش صادرات نفتی و مرگ خاموش صدهاهزار نفر در آفریقا در نتیجه تأثیرات منفی اقتصادی بوده‌ است. چالش‌های اجتماعی در این قاره نیز شامل عدم اعتقاد مردم به فاصله اجتماعی، تداوم گردهمایی و روحیه جمع‌گرایی مردم این کشورها، عدم استفاده از ماسک و فقر و گرسنگی معرفی می شود. هم‌چنین اعتقاد مردم به داروهای سنتی یکی از مهم‌ترین چالش‌های اجتماعی مردم آفریقا بوده است که حتی مقامات این کشورها را هم شامل می‌شود.
دکتر عرب احمدی که حدود ۲۴ سال سابقه پژوهش در مورد قاره آفریقا را دارد، در ادامه سخنرانی خود بیان کرد که در زمینه چالش‌های سیاسی می‌توان گفت از دهه نود، در قاره آفریقا تلاش بر این بود که نظام سیاسی این کشورها به ثبات برسد و مردم از اختلافات قومی قبیله‌ای و سختی‌های ناشی از حضور استعمار برهند و تلاش‌های زیادی در این زمینه صورت گرفت، اما ظهور ویروس منحوس کرونا این آشفتگی را افزایش داد. افزایش خشونت  و عمیق تر شدن شکاف قومی قبیله‌ای، تعویق و عدم برگزاری انتخابات به موقع و افزایش بی‌ثباتی و ناامنی از چالش‌های سیاسی کرونایی در قاره آفریقاست. وی در ادامه ضعف نظام بهداشت و درمان در سطح قاره آفریقا را از دیگر مشکلات بزرگ این کشور دانست. کمبود بیمارستان و تخت بیمارستانی و به ویژه نبود بخش مراقبت‌های ویژه و هم‌چنین فرار مغزها و متخصصان حوزه سلامت به کشورهای اروپایی از بزرگترین مشکلات نظام بهداشت و درمان این قاره معرفی شد. ضعف آفریقا در مدیریت بحران شامل ضعف در نظام بهداشتی، گسترش زاغه‌نشینی، زیرساخت‌های متزلزل اقتصادی، عدم برنامه توزیع واکسن، کاهش اقدامات پیشگیری از همه‌گیری و عدم هماهنگی دولت با سازمان‌های مردم ‌نهاد است. هم‌چنین عمل نکردن کوواکس به وعده‌هایش برای تأمین واکسن و اعتقاد مردم به داروهای سنتی به جای واکسیناسیون از چالش‌های مدیریتی در قاره آفریقا بوده است. اما نکته پایانی که در این نشست که در مورد آن بحث و گفتگو شد مصونیت نسبی قاره آفریقا نسبت به سایر مردم جهان بوده است که آمار کشته ‌های کرونایی قریب به ۲۰۵ هزار نفر در قاره آفریقا اعلام شده است . دکتر عرب احمدی نخست علت این مسأله را نادرستی آمار و ندادن آمار دقیق توسط دولت‌های آفریقایی مطرح کرد و در ادامه گفت هماهنگی دولت‌ها در کنترل مرزها، تراکم جمعیتی پایین در کشورهای آفریقا، جابه‌جایی کمتر مردم آفریقا نسبت به سایر کشورها که به صورت اتوماتیک‌ موجب رعایت پروتکل‌ها می‌شود،  تجربه همه‌گیری‌های قبلی مثل مالاریا و ایدز و.. آب و هوای گرم قاره آفریقا بافت جمعیتی جوان هم مزید برعلت است.