نخستین همایش بین‌المللی مطالعات ایران معاصر در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در دو روز ۱۹ و ۲۰ آبان ۱۳۹۸ برگزار شد.

دکتر سعیدرضا عاملی، رئیس دانشکده مطالعات جهان، با موضوع «مطالعات ایران امروز» در افتتاحیه نخستین همایش بین‌المللی مطالعات ایران معاصر سخن گفت.

دکتر عاملی با بیان این مطلب که دانشکده مطالعات جهان از ۳۴ کشور مختلف در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری دانشجو در رشته مطالعات ایران داشته است، ابراز امیدواری کرد فارغ‌التحصیلان این رشته بتوانند پایه ایران‌شناسی جدید و ایران‌شناسی امروز را استوار کنند.

رئیس دانشکده مطالعات جهان از چهار رویکرد شرق‌شناسان، تمدن‌شناسان، باستان‌شناسان و رویکرد تحولی به ایران‌شناسی سخن گفت. وی با اشاره به این مطلب که سابقه ایران‌شناسی به مستشرقین بازمی‌گردد، افزود: «در باب ایران‌شناسی نگاه‌های متفاوتی وجود داشته است و سنت شرق‌شناسی علی‌رغم نقدهایی که بر آن وارد است، پیشینه تاریخی طولانی دارد.» وی ضمن انتقاد از اینکه در مطالعات ایران‌شناسی غالباً نگاه از دور است، از خلأ موجود در شرق‌شناسی درباره ایران‌شناسی سخن گفت که شناخت از ایران امروز را با اختلال همراه کرده است؛ به‌خصوص شناخت ایران امروز به نگاه‌های ایدئولوژی رسانه‌ای غرب گره خورده است و از درون ایران‌هراسی، اسلامی‌هراسی و شیعه‌هراسی را در ایران انقلاب اسلامی معرفی کرده‌اند که سراسر دروغ‌پردازی و یک‌سویه‌نگری در آن دیده می‌شود.

پروفسور رضا داوری‌اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم، سخنران کلیدی نخستین همایش بین‌المللی مطالعات ایران معاصر این نشست بود. دکتر داوری در باب ایران‌شناسی و گذشته و آینده آن سخن گفت و افزود: «سخن من درباره مطلبی است که در همه عمر دانشگاهیم به آن علاقه و توجه داشته‌ام و آن شرق‌شناسی و ایران‌شناسی است.» به بیان این استاد فلسفه، نام «همایش مطالعات ایران معاصر» نامی مناسب به‌نظر می‌رسد، اما مطالعات ایران معاصر به‌خصوص اگر بین‌المللی باشد ایران‌شناسی و شرق‌شناسی را به‌یاد می‌آورد.

در مراسم افتتاحیه این همایش، دکتر محمد سمیعی، دبیر علمی همایش، ضمن خوشامدگویی به مهمانان، گزارشی از این همایش بیان داشت.

دکتر سمیعی در بیان تفاوت این همایش با دیگر همایش‌های ایران‌شناسی در سراسر جهان، به نقل‌قول از ادوارد سعید گفت: «برنارد لوییس درباره خاورمیانه اظهارنظر می‌کند، در حالی که چهل سال است که پا در خاورمیانه نگذاشته است.» برتارد لوییس که سیاست خارجه آمریکا در قبال خاورمیانه را شکل می‌دهد، بر مبنای همین نکته‌ای که سعید ذکر می‌کند، مبنای علمی و دقیقی ندارد.

دکتر سمیعی تسریع کرد: «این همایش قدمی است برای مطالعه ایران بر اساس روش‌های علمی و داده‌های واقعی و رویکرد میان‌رشته‌ای. گروه مطالعات ایران دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در مقایسه با دیگر گروه‌های علمی دانشگاهی دنیا این برتری را داراست که با استفاده از روش‌های علمی می‌توانیم مستقیم به موضوع مورد مطالعه خود دسترسی داشته باشیم. دسترسی مستقیم به داده‌ها در این همایش سبب می‌شود که میان ایران‌شناسان داخل کشور و ایران‌شناسان سراسر دنیا گفتگو شکل‌گیرد.»

دبیر علمی همایش بین‌المللی مطالعات ایران معاصر بیان داشت در رشته مطالعات ایران و سایر رشته‌ها در دانشکده مطالعات جهان با رویکرد میان‌رشته‌ای و با بهره‌مندی از زوایای مختلف رشته‌های گوناگون به مطالعه ایران و دیگر کشورها پرداخته می‌شود، تا در شناخت مکمل هم باشند.

دکتر سمیعی با تأکید بر اینکه منظور از مطالعات ایران، مطالعه ایران امروز است، آن را وجه تمایز رشته مطالعات ایران دانشکده مطالعات جهان و این همایش عنوان کرد.

دبیر علمی همایش بین‌المللی مطالعات ایران معاصر گزارش داد که ۲۵۵ چکیده مقاله از سراسر دنیا به دبیرخانه همایش ارسال شد که پس از طی مراحل داوری، به ۹۲ چکیده پذیرش داده شد و در این همایش دو روزه ۷۴ مقاله از ۱۶ کشور مختلف جهان (آلمان، استرالیا، آمریکا، انگلستان، ایتالیا، ترکیه، چین، روسیه، ژاپن، قطر، کانادا، گرجستان، مالزی، مجارستان، مکزیک و هند)، در دو نشست موازی، یکی به زبان فارسی (۳۷ مقاله) و دیگری به زبان انگلیسی (۳۷ مقاله) و در مجموع در ۱۴ نشست عرضه خواهد شد. سخنرانان هر دو نشست فارسی و انگلیسی، پژوهشگران ایرانی و غیرایرانی خواهند بودند. موضوعات نشست فارسی عبارت است از: ایران‌شناسی در ترکیه، ایران‌شناسی، جامعه و فرهنگ ایران، آموزش زبان فارسی، زبان و ادبیات فارسی، سیاست ایران، ایران و فرانسه؛ و موضوعات نشست انگلیسی عبارت است از: جامعه و فرهنگ ایران (دو نشست)؛ ایران و غرب (دو نشست)؛ سیاست ایران؛ ایران، روسیه و کشورهای آسیایی؛ ایران و خاورمیانه.

اجرای مراسم افتتاحیه برعهده «جنیس وبستر» فارغ التحصیل کاشناسی ارشد مطالعات ایران و دانشجوی فعلی دکتری ایران شناسی دانشکده مطالعات جهان از کشور استرالیا بود.

مراسم اختتامیه نخستین همایش بین‌المللی مطالعات ایران معاصر
مراسم اختتامیه نخستین همایش بین‌المللی مطالعات ایران معاصر در شامگاه دوشنبه ۲۰ آبان ۱۳۹۸ در باغ‌موزه نگارستان دانشگاه تهران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم دکتر سعیدرضا عاملی، رئیس دانشکده مطالعات جهان ضمن تشکر از سخنرانان و برگزارکنندگان این همایش، سخنران کلیدی نشست اختتامیه را معرفی کرد. دکتر غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مدیرعامل بنیاد دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، سخنران کلیدی نشست اختتامیه نخستین همایش بین‌المللی مطالعات ایران معاصر بود.

دکتر حدادعادل ضمن خیرمقدم به حضار و سخنرانان ایرانی و خارجی، از برگزاری این همایش در دانشگاه تهران و جنبه دانشگاهی و علمی آن ابراز خرسندی کرد. دکتر حدادعادل در سخنان خود به دو نوع شرق‌شناسی و ایران شناسی اشاره کرد که یکی بر پایه تسلط و دیگری بر پایه شناخت و تعامل دوسویه است.

این همایش با همکاری افراد زیر برگزار شد:

دکتر زینب قاسمی‌طاری (دبیر اجرایی)، دکتر فریبا افکاری (تور مهمانان خارجی)، فاطمه رضایی (کارشناس گروه مطالعات ایران)، سمیه کریم‌پور (حسابدار)، سمانه شفیعی (امور انفورماتیک)، علی جاندوست (پشتیبانی)، رایحه علی طاولی (مترجم هم‌زمان)، رضا شجاعی (سمعی و بصری)، و زهرا جلال‌زاده (روابط عمومی و امور بین‌الملل)، علی اکبر آسیابی (حمل‌ونقل و اسکان مهمانان) و همکاری صمیمانه دانشجویان دانشکده، پویا هامونی، هاجر جرست، جنیس وبستر، کاتیا آنفروا، محمدحسن صفایی‌فر، سعید ابراهیمی، هانیه پناهلو، فاطمه سلخوری، فرناز اسکندری، سوسن گلی، علی‌اکبر عباسی،  عاطفه عواطف‌رستمی، و رویا فتاح پور برگزار شد.

در کنار برگزاری این همایش، نمایش فرش قرآنی (فرش عشق) و آثار نگارگری دانشگاه هنر اسلامی تبریز نیز به نمایش گذاشته شد. در این نمایشگاه، فرش قرآنی (فرش عشق) و نیز منتخب آثار نگارگری در حوزه‌های نقاشی ایرانی، تذهیب، تشعیر، و گل و مرغ در معرض دید شرکت‌کنندگان در همایش و علاقه‌مندان به این حوزه قرارگرفت.

هم‌زمان با برگزاری این نمایشگاه و به منظور آشنایی اندیشمندان و محققان خارجی ایران‌شناس حاضر در این همایش، اساتید فرش و نگارگری دانشگاه هنر اسلامی تبریز آقایان سلیم‌پور و رفیعی اقدام به برگزاری کارگاه و اجرای زنده طراحی، بافت فرش و نگارگری کردند.

دکتر سعیدرضا عاملی در بازدید از این نمایشگاه ضمن تأکید بر جنبه‌های غیرقابل رقابت هنرهای ایرانی اسلامی، به تمجید از هنرمندان این عرصه پرداخت.

گفتنی ‌است رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۹، فرش قرآنی (فرش عشق) راا رونمایی کردند. این اثر نفیس هنری در ۷۶ برگ دورویه و با رج‌شمار ۸۰ در ابعاد ۴۵ در ۷۵ سانتی‌متر به‌دست اساتید و هنرمندان دانشکده فرش دانشگاه هنر اسلامی تبریز طراحی و اجرا شده است.