پنجاه و نهمین نشست کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی؛ دو فضایی شدن جهان برگزار شد.
پنجاه و نهمین نشست کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی؛ دو فضایی شدن جهان، دوشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۲ با عنوان معرفی و بررسی کتاب «شهرگی» برگزار شد.
در ابتدا دبیر علمی نشست در معرفی کتاب گفت: کتاب با نگاه تاریخچه‌ای به مفهوم سلبریتی آغاز و از نگاه مهم‌ترین نظریه پردازان این حوزه دیدگاه‌هایی را مطرح می‌کند. در فصل اول کتاب، پیوند میان صنعتی شدن و رشد فناوری در توضیح مفهوم سلبریتی مطرح شده است. فصل دوم، حول تعاریف و توضیحات جامعه شناختی از سلبریتی و مفهوم کاریزما است که پیوند عمیق با شهرت دارد. در فصل سوم، نویسنده به مفهوم سلبریتی از دیدگاه روانشناسی پرداخته و همچنین سلامت روان مخاطب و اختلالات شخصیتی نظیر خودشیفتگی و وسواس بررسی شده است. در فصل بعدی، سلبریتی و فرهنگ رسانه‌ای مورد بررسی قرار گرفته و نویسنده سلبریتی را برگرفته از فرهنگ رسانه‌ای می‌داند و به این نتیجه رسیده است که خود این مفهوم توان فرهنگ‌سازی دارد.
او ادامه داد: در فصل پنجم تاثیرات سلبریتی‌ها مورد مطالعه قرار گرفته و دیدگاه‌های خوشبینانه و بدبینانه اثرگذار بر آنها بررسی شده است. در فصل ششم دغدغه‌های مدیریتی مطرح و فصل هفتم به جایگاه اجتماعی سلبریتی پرداخته است. این فصل با نگاه تاریخی نسبت به سلبریتی شروع و منبع خوبی برای این حوزه را فراهم کرده است. در پایان کتاب، سیاست‌های عملیاتی به منظور بهره‌مندی از وجود سلبریتی‌ها به عنوان سرمایه‌های اجتماعی مطرح شده است.
اولین سخنران این نشست برنا فیروزی، دانش آموخته دکتری مدیریت رسانه از دانشگاه تهران، ضمن سلام و تشکر از وزارت ارشاد و دانشکده مطالعات جهان و تقدیر ویژه از اساتید حاضر گفت: کتاب با هدف واکاوی پدیده سلبریتی تهیه شده است. او خاطر نشان کرد: تاثیرات اجتماعی این قشر در بین روشنفکران و جامعه نخبگان به نوعی هنجارمند نبوده است. من به بررسی ابعاد مختلف این پدیده پرداختم و در این رابطه پژوهش و نظریاتی را گردآوری کردم تا بتوانم نسبت به تئوری‌سازی و تاثیرات این پدیده حرف جدیدی را وارد ادبیات فارسی کنم. تمام تلاش من این است که تکراری نگویم و از نظریات افراد صاحب نظر دنیا استفاده کنم.
او افزود: هنگام صحبت از شهرت در واقع از پدیده اجتماعی صحبت می‌کنیم که هم روانشناختی، جامعه شناسی، اقتصادی، سیاسی، و فرهنگی است. و البته یک پدیده احساسی است که تاثیرات جدی بر بعد عواطف جامعه دارد.
به عقیده وی پژوهشگران هنگام مطالعه در مورد این پدیده بیشتر به انتقاد گرایش دارند و بعد منفی قضیه را مشاهده می‌کنند. جایگاه سلبریتی را باید در هویت فرهنگی، کنش اجتماعی و رفتارهای نمایشی آن فرد در رسانه مشاهده کنیم. تا زمانی که آنها مورد توجه رسانه‌ها قرار نگیرند نمی‌توان آنها را سلبریتی به شمار آورد. امکان دستیابی به شهرت امروزه تغییر یافته و شبکه‌های اجتماعی در این زمینه نقش پررنگی دارند.
سپس او به نظریه‌ای اشاره کرد که سلبریتی‌ها را منبع تولید، نیاز و مصرف می‌داند. وی درباره تاریخچه بروز سلبریتی گفت: سلبریتی هر چند مفهوم جدیدی است ولی پدیده جدیدی نیست. در تاریخ، پادشاهانی برای ضرب سکه از تصویر خود و مفهوم شهرت استفاده کرده‌اند. شهرت گاهی با محبوبیت نیز همراه است. پیدایش سلبریتی به صورت فرهنگ با بروز رسانه و شبکه‌های اجتماعی و زاییده سال‌های اخیر است.
به بیان وی، روشنفکران سلبریتی را نه فقط فرایند ساده اجتماعی بلکه صنعت می‌دانند. عده‌ای بدون استعداد هم می‌توانند مشهور شوند. او سلبریتی‌ها را به سه دسته تقسیم کرد و گفت: سلبریتی انتسابی، که به واسطه نسب و پیوندهای خویشاوندی مشهور می‌شوند. سلبریتی اکتسابی، که به واسطه توانایی خود مشهور می‌شوند مانند ستاره‌های سینما و ورزشی. و سلبریتی سرگرمی، که بیشتر مورد بحث هستند. فرهنگ سلبریتی امروزه بر پایه سرگرمی گذاشته شده است.
وی درباره شاخصه تنوع حوزه‌های فعالیت سلبریتی‌ها گفت: مانند گذشته سلبریتی فقط در سینما و ورزش نیستند. آنها در حوزه تجارت، سیاست، آشپزی، و شیرینی‌پزی نیز مشهور می‌شوند. دومین شاخصه از دیدگاه او قابلیت انتقال است. انتقال فرایندی است که طی آن سلبریتی برای توسعه فرایند حرفه‌ای در سایر حوزه‌های اجتماعی وارد آن می‌شوند انتقال از حوزه ورزش به حوزه هنر و یا برعکس.
او در مورد نحوه مدیریت و تعامل با این قشر گفت: راهبرد نخست تعریف و تبیین آنها در جامعه است. راهبرد منطقی‌تر قانونمند کردن رفتار سلبریتی‌ها است که رابطه مستقیم با شفاف سازی آنها دارد. سلبریتی‌ها از دل جامعه برمی‌خیزند و باید راهکاری اتخاذ کنیم که تعامل آنها در جامعه بهتر باشد.
فیروزی با طرح این سوال که آیا به رسمیت نشناختن این قشر می‌تواند تاثیرات فرهنگی آنها را در جامعه کم اثر کند پاسخ داد: امروزه بخش قابل توجهی از مردم در فرهنگ مصرف‌گرایی تحت اعمال فرهنگ سلبریتی‌ها قرار گرفته و برای شبیه شدن به سلبریتی‌ها به دنبال کالایی می‌روند که سلبریتی‌ها مصرف می‌کنند.
او پیشنهاد داد بهتر است مکانیزم‌های اجتماعی برای علایق مردم طراحی شود. سلبریتی‌ها هم باید نسبت به تکالیف خودشان در قبال جامعه آگاه باشند و مطالبات اجتماعی از آنها صورت بگیرد. شیوه زندگی آنها در میان مردم بی‌تأثیر نیست و از تاثیرات بالقوه آنها به عنوان سرمایه اجتماعی استفاده شود. و در تمام جامعه رابطه حاکمیت و سلبریتی باید تابع نظم باشد.
دکتر حسن باقر زاده خجسته، دکترای مدیریت استراتژیک از دانشگاه دفاع ملی و دانشیار دانشگاه صدا و سیما، دومین سخنران این نشست بود. او در ابتدا با اشاره به بخش مدیریت سلبریتی‌ها تاکید کرد: اگر خبری در این باره قطعی نیست نباید منتشر کرد.
سپس وی در بیان تفاوت دو مفهوم معروفیت و سلبریتی‌بودن گفت: ذات انسان معروف و سلبریتی با هم فرق دارد. او به افرادی چون مرحوم علامه طباطبایی، شهید مطهری، مارکس و هگل و غیره اشاره کرد و گفت: این افراد معروف هستند با مسئولیت اجتماعی ولی سلبریتی اگرچه معروف و تاثیرگذار است ولی مسئولیت اجتماعی ندارد.
او تاثیرگذاری گروه اول را از طریق عقل و استدلال معرفی ولی تاثیرگذاری سلبریتی‌ها را از طریق احساس دانست. سپس ادامه داد: کانت موسیقی را هنر غیر اخلاقی می‌داند. چون از طریق عاطفه تاثیر می‌گذارد. سلبریتی امروزه محصول سه عنصر است که نباید از آن غافل بود. اول رسانه‌ها و فضای مجازی که فرصت ایده‌آل برای مشهور شدن هستند. رسانه‌ها ذاتاً خارج از اراده انسان‌ها سلبریتی ساز هستند. وی خاطرنشان کرد اینکه چند نفر شما را لایک کنند مهم نیست. مهم کیفیت و اینکه چه کسی شما را لایک می‌کند.
دومین عنصر به بیان وی ماهیت جامعه مدرن و ارتباطات است. در جامعه جدید ارتباطات مبتنی بر رقابت است. او عنصر سوم را موقعیت اجتماعی و ارتباط با بزرگان یا پولدار بودن دانست و در پایان تاکید کرد: کسی نمی‌تواند مانع سلبریتی‌ها شود ولی می‌توان آنها را در حوزه‌های خودشان هدایت کرد.
چاپ دوم کتاب شهرگی تألیف برنا فیروزی، به‌تازگی از سوی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها انجام شده است.
نشانی مطلب در وبگاه انجمن ایرانی مطالعات جهان: http://iwsa.ir/find-1.1202.1161.fa.html برگشت به اصل مطلب