انجمن ایرانی مطالعات جهان- اخبار انجمن 7
نشست «مخاطب‌شناسی و ذائقه‌سنجی جوانان غربی در آشنایی با اسلام با نگاهی به نامه مقام معظم رهبری به جوانان اروپا و آمریکا» برگزار شد

حذف تصاویر و رنگ‌ها  | تاریخ ارسال: 1397/9/19 | 

نشست «مخاطب‌شناسی و ذائقه‌سنجی جوانان غربی در آشنایی با اسلام با نگاهی به نامه مقام معظم رهبری به جوانان اروپا و آمریکا» در روز سه‌شنبه ۶ آذر ۱۳۹۷ در تالار ملل دانشکده مطالعات جهان با سه سخنرانی برگزار شد.

سخنرانان این نشست که به زبان انگلیسی برگزار شد عبارت بودند از مسعود شجره، رئیس انجمن حقوق بشر اسلامی در انگلستان، سامر نزار عیدالصاحب الحیدری، رئیس مؤسسه جوانان مسلمان در انگلستان، دکتر سعیدرضا عاملی، استاد گروه ارتباطات و رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران. اداره جلسه را نیز تورج شیرالیلو، دانشجوی دکتری مطالعات آمریکای دانشکده بر عهده داشت.

این نشست با همکاری دانشکده مطالعات جهان، مؤسسه مطالعات آمریکا و اروپا، و انجمن ایرانی مطالعات جهان برگزار شد. محورهای مورد بحث در این نشست به شرح زیر بود:

  • شناخت حقیقت اسلام در غرب با توجه به مضامین نامه‌های آیت‌الله خامنه‌ای به جوانان اروپا و آمریکا (نامه نخست در سال ۲۰۱۵ و نامه دوم در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۷)
  • الهیات صلح و جنگ و گزاره‌های اخلاقی و حقوقی در مورد جنگ و صلح در اسلام
  • ضرورت فعال‌سازی «بیداری نسل جوانان اروپا و آمریکا» در چگونگی مواجهه با اسلام و مسلمانان
  • ضرورت ایجاد بسترهای شناخت حقیقت اسلام از منابع اصلی در جوامع غربی با تقویت فضای پرسشگری و پاسخگویی مستقیم به مخاطب.

مسعود شجره، سخنران نخست این نشست، به انتشار نامه آیت‌الله خامنه‌ای در رسانه‌های اجتماعی انگلستان و استقبال از آن اشاره کرد. وی که دارای مدرک کارشناسی‌ارشد روابط بین‌الملل از دانشگاه کمبریج است، در ابتدای سخنان خود گفت اشاره دقیق مقام معظم رهبری به آشوب‌ها و مشکلات جامعه غرب با وجود فرسنگ‌ها فاصله جغرافیایی میان ایران و اروپا، به‌خصوص آمریکا، نشان از شناخت عمیق ایشان از آلام و سردرگمی مردم این کشورهاست. مخاطب این نامه مقامات رسمی و سیاسی این کشورها نیست، بلکه جوانان این کشورهاست. شجره اسلام را دستورالعملی برای نجات حیات بشر خواند که از خشونت و نفرت به‌دور است. امروزه، گرایش بیشتر مردم به اسلام نشان از همین امر دارد. پیام اسلام، نبی‌اکرم و قرآن پیامی است که در همه اعصار و در قرن‌ها جاری بوده و هست و امروز می‌بینیم که افراد به میل خود بدان گرایش می‌یابند. ده سال است که شاهدیم با عنوان برقراری صلح و دموکراسی و ایجاد شرایط اجتماعی و اقتصادی بهتر، ناآرامی‌های موجود در جهان، جنگ عراق، افغانستان، سوریه، یمن و لیبی موجب مرگ میلیون‌ها انسان شده است. این سناریوی تکراری در تمامی این کشورها یکی بعد از دیگری پیاده‌سازی شده است. شجره نامه مقام معظم رهبری را حاوی مفاهیم اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خواند که نه‌تنها پیامی برای جوانان اروپا و آمریکاست، بلکه پیامی رهایی‌بخش برای همه افرادی است که به‌دنبال راه‌حلی برای مشکلات امروزند و افزود ما باید پیام‌رسان این پیام در رسانه‌های اجتماعی و در سطح جامعه باشیم، به‌خصوص آنکه تصویری که از طریق رسانه‌ها و حتی تصاویر روی اتوبوس‌ها در سطح شهر انگلستان از اسلام تصویری نادرست است.

نزار عیدالصاحب الحیدری سخنران دوم این نشست بود. در ابتدای سخنان خود به دلایل، شرایط و زمینه نامه مقام معظم رهبری پرداخت. این نامه در زمانی تهیه شد که فرانسه با حمله تروریست‌ها مواجه شده بود و جامعه اروپا این حمله تروریستی را از سوی جامعه مسلمان تلقی می‌کرد و خشم جامعه از مسلمانان بالا بود. پس از این واقعه تروریستی فشار بر مسلمانان افزایش یافت. در خاورمیانه، در عراق و سوریه نیز جوّی ناآرامی حاکم بود. نهادها و دولت‌های غربی نیز چهره‌ای نادرست از اسلام و مسلمانان و اسلام‌هراسی را ترویج می‌دادند. رویداد هم‌زمان دیگر وقوع بهار عربی بود. رسانه‌های غربی تصویری را که در اذهان مردم شکل می‌دادند این بود که خشونت و تروریسم از سنن مسلمان و اسلام است و ریشه تمامی خشونت‌ها در خاورمیانه و در دنیا در اسلام نهفته است. در چنین شرایطی نامه مقام معظم رهبری برای جوانان اروپا و آمریکا نگاشته شد؛ جوانانی که آینده جامعه را به‌دست خواهند گرفت. نزار این نامه را نامه‌ای سیاسی ندانست. تاریخچه غرب به‌خوبی گواه آن است که همواره این غرب بوده است که نفاق و دشمنی را پدید آورده و تهدیدی برای دیگر جمعیت‌ها بوده است. امروز، اروپا از تاریخ استعماری گذشته خود شرمسار است و شرمساری آینده اروپا از تصویری خواهد بود که از مسلمانان به نمایش درآورده است. به باور وی، اگر درک درستی از چگونگی شکل‌گیری استعمار داشته باشیم، درک خواهیم کرد که چرا امروز نگاه غرب به اسلام چنین است. نزار با انتقاد از اینکه آشنایی افراد غیرمسلمان با اسلام غالباً از طریق رسانه‌ها صورت می‌گیرد، کنترل روایت‌ها از اسلام را ضروری دانست. در چنین شرایطی جامعه مسلمان غرب نیز اقداماتی جهت شفاف‌سازی انجام داده است. برای مثال، مسلمانان کانادا سایتی را راه‌اندازی کرده‌اند به آدرس www.letterfortruth.com که در آن به نشر محتوای علمی و مقالات تحقیقی درباره اسلام پرداخته‌اند. نویسندگان این مقالات از کشورها و دانشگاه‌های مختلف در سراسر جهان‌اند. در اقدامی دیگر، دانشجویان انگلستان، با دوربینی در محوطه دانشگاهی می‌گشتند و از افراد مختلف و غیرمسلمان از هر ملیت و نژادی، چه زن و چه مرد و چه دانشجو و چه استاد می‌خواستند که نامه مقام معظم رهبری را بخوانند و از واکنش آن‌ها به این نامه کلیپی تهیه کردند. نزار نامه مقام معظم رهبری را نشانه خردمندی ایشان خواند و وظیفه خود و سایر مسلمانان را در اشاعه مضامین آن دانست. وی نگاه مقام معظم رهبری را نگاهی خطاب کرد که جهانی است و در حفظ انسجام کل جهان اسلام است.

دکتر عاملی، سخنران سوم این نشست بود. کتاب ایشان با عنوان American Exceptionalism, Eurocentrism and Otherisation of Muslims که در سال ۲۰۱۷ توسط انتشارات الگوریتم در لندن به چاپ رسیده است، در معرفی مضامین نامه مقام معظم رهبری به جوانان اروپا و آمریکا و معرفی پیش‌زمینه نگارش این نامه نگاشته شده است و با نگاهی نقادانه به چارچوب‌هایی در غرب می‌نگرد که منتهی به نگارش این نامه از سوی مقام معظم رهبری شد. دکتر عاملی در آغاز سخنرانی خود به این نکته کلیدی اشاره کرد که نامه مقام معظم رهبری خطاب به جوانان اروپا و آمریکاست، نه سیاستمداران و نه مردم کشورهای دیگر. دلیل آن جایگاه آمریکا و اروپا در کشتارهای جمعی، جنگ و سلطه‌آفرینی‌ها در جهان و به‌طور خاص در جهان اسلام است. از سوی دیگر، دولت‌های اروپایی و آمریکا مورد خطاب این نامه نیست؛ چرا که در این عرصه انسدادی سیاسی وجود دارد که راه‌حل کارآمدی در آن دیده نمی شود. لذا، با جوانان اروپا و آمریکا سخن گفته شده است که از ضمیر بیدار و رهاشده از عصبیت‌های سیاسی و منفعت‌گرایی برخوردارند، به این امید که این نسل بتواند منشأ تغییرات بزرگ در خصوص نوع رابطه غرب با جهان اسلام و سایر ملت‌های جهان شود. این نامه، نامه‌ای رسمی به دولت‌های اروپا و آمریکا نیست، و حاوی مطالبی است که نه‌تنها ناظر بر مشکلات جهانی است، بلکه بازگوکننده چرایی مشکلات اجتماعی در داخل اروپا و آمریکاست. رئیس دانشکده مطالعات جهان سیاستگذاری‌های جنگ در خاورمیانه را زاده اندیشه سلطه بر جهان و تجارت جنگ و صنعت جنگ و تولید تسلیحات نظامی آمریکا و اروپا خواند که اقتصاد بسیار بزرگی به میزان یک تریلیون دلار است. بخش اعظم این تجارت در حدود ۷۰ درصد، در دست آمریکا و اروپاست. تجارت جنگ، جنگ‌آفرینی را نیز می‌طلبد و واقعیت پشت تمامی اقدامات اروپا و آمریکا نیز همین است. هدف نامه مقام معظم رهبری این است که مردم آمریکا و اروپا با این واقعیت آشنایی یابند و سیاستمداران خود را در اخذ سیاست‌های جنگ‌آور تحت فشار بگذارند.

دکتر عاملی در فرصت کم خود بر سه نکته مهم در این نامه تأکید کرد که نکات کلیدی نامه محسوب می‌شود. نکته نخست آنکه در این نامه از مردم خواسته شده است با مسلمانان جهان تعامل برقرارکنند و با مسلمانان سخن بگویند، به کشورهای اسلامی سفر کنند و با واقعیت جوامع اسلامی آشنا شوند، به‌جای آنکه از دوربین رسانه به قضاوت درباره آن‌ها بنشینند. گرچه ماهیت رسانه‌ها و ارتباطات افزایش تعامل است، اما با توهمی که می‌آفرینند، در عمل برقراری ارتباط را مختل می‌کنند. هرچه تعاملات افزایش یابد، تصاویر غلط کاهش می‌یابد. تصاویر غلط زاده تعاملات و گفتگوهای اندک است و واسطه‌مندی رسانه‌های وابسته به مفعت‌طلبی نظام سیاسی آمریکایی است. نوع بشر ناگزیر از گفتگو و برقراری تعامل با یکدیگر و درک یکدیگر است. نکته مهم مطرح در این نامه این است که اسلام و واقعیت جامعه مسلمانان را مستقیماً بشناسید نه از طریق رسانه‌هایی مثل سی‌ان‌ان، گاردین و ایندیپندنت. رسانه‌ها تحت تأثیر سیاست‌ها، دولت‌ها و گروه‌های سیاسی عمل می‌کنند. ایشان توصیه می‌کند که اسلام را از زاویه ارتباط مستقیم با اسلام باید شناخت. اسلام دین رحمانیت است. بسم‌الله الرحمان الرحیم بهترین گویایی این مدعاست که مسلمانان هر روز و در نماز یومیه خود دست‌کم ۲۰ بار آن را تکرار می‌کنند. مسلمان پیرو خداست، نه غیر خدا و سلطه غیر خدا را نمی‌پذیرد و این نگاه حاکم بر تک‌تک مسلمانان و جامعه مسلمان است. سیاستمداران غرب ارزش‌های اسلام را چه فردی و چه گروهی نشانه رفته‌اند. واسطه‌ها سبب می‌شوند که نتوانیم شناخت درستی کسب کنیم و داگماها را پدید می‌آورند که بر باور خود پافشاری می‌کنند.

این استاد رسانه و علوم اجتماعی، دومین نکته نامه مقام معظم رهبری را پیام اجتناب از «دیگری‌سازی» خواند که منجر به جداسازی و دشمنی بین ملت می‌شود. اکنون در قرن بیست‌ویکم به‌سر می‌بریم که قرن عقلانیت است. اما به سیاستمداران که نگاه می‌کنیم، به‌دنبال چند قطبی‌کردن جهان‌اند که نتیجه آن بروز جنگ است. اگر ارزش‌های سیاستمداری مثل ترامپ را نپذیرید به تحریم محکوم خواهید شد؛ آن هم تحریم غذا، ارز و دارو. این نوع تحریم‌های ضعیف‌ترین دهک‌های جامعه و به‌خصوص کودکان را هدف‌گیری می‌کند. در جریان تحریم عراق توسط آمریکا ۶۰۰ هزار کودک در عراق به‌دلیل تحریم دارو جان خود را از دست دادند و وقتی از آلبرایت، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، پرسیدند چرا چنین اقدامی صورت گرفت، پاسخ داد: «تصمیم سختی بود ولی باید اجرا می‌شد.» این محصول عقلانیت منفعت‌طلبانه و ابزاری است. عقلانیت ابزاری یعنی «منافع خود را باید کسب کنی، مهم نیست سایر ملت‌ها چه بهایی برای آن می‌پردازند.» وی افزود، اکنون زمان زمان گفتگو با ملل مختلف جهان است. جنایتکاران باعث استیصال جوامع و مشکلات بسیاری می‌شوند که میزان تخریب آن از جنگ‌های بزرگ نیز بیشتر است. نسل‌کشی نرم و اقتصادی جنایتکاران از نسل‌کشی جنگ واقعی مخرب‌تر است. مسلمانان بیش از ۵۰ کشور جهان را شامل می‌شوند. بیش از ۵۰ میلیون مسلمان در کشورهای‌ اروپایی و آمریکا ساکن‌اند. وقتی جنایتکاران اسلام‌هراسی را رواج می‌دهند، یعنی این جمعیت مسلمان را باید کشت و از میان برد و همین تندروی‌هاست که بعد از فاجعه ۱۱ سپتامبر و با نسبت‌دادن آن به مسلمانان موجب توسعه نفرت و کشتار مسلمانان شد. بن‌لادن سمبل افغانستان و تمامی مسلمانان جهان تلقی نمی‌شود، ولی در بازنمایی رسانه‌ای او مساوی با همه مسلمانان و به نوعی نماد مسلمانی فرض می‌شود. حال آنکه بن‌لادن برابر با افغانستان و تمام مسلمانان جهان نیست و این تفکر غلط شکل می‌گیرد که یکی برابر با همه و همه برابر با یکی. این نوع تعمیم‌ها، امری خطرناک است. عمومیت‌بخشی در رسانه‌ها سبب توجیه حمله به عراق و افغانستان شد. منطق رسانه‌ها بر تعمیم است و این تعمیم فاجعه به‌بار می‌آورد. اینجاست که جوانان اروپا و آمریکا خطاب قرارمی‌گیرند تا از بروز جنایت در حق مسلمانان جهان جلوگیری کنند.

نکته آخر سخنان دکتر عاملی درسی بود که اسلام و دیگر مذاهب الهی به بشر می‌دهد: آنچه برای خود می‌پسندید برای دیگران هم بپسندید و آنچه برای خود نمی‌پسندید، برای دیگران هم مپسندید. برای قضاوت باید خود را به‌جای دیگران بگذارید و آنگاه قضاوت کنید تا قضاوت منصفانه‌ای کرده باشید. تمدن راهی است حقیقی و قابل تولید نیست. قرن بیست‌ویکم قرن ارتباطات است. ون‌دایک این عصر را عصر پیوندگرایی می‌داند. امروز با استفاده از اینترنت با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنیم. چنین دنیایی به تمدن جدید و مدنیت جدیدی نیازمند است که در آن به تمامی تمدن‌ها و مردم جهان احترام گذاشته شود، و نه همه چیز برای آمریکا، و نه دیدگاه «اول آمریکا»، بلکه همه چیز برای همه مردم دنیا. در دنیای مجازی افراد به‌دنبال بهترین گزینه، بهترین کیفیت زندگی و ارزش‌های بهترند و بر مسند قضاوت می‌نشینند. به همین دلیل رهبری جمهوری اسلامی ایران جوانان غرب را خطاب قرار می‌دهد که ببینند و به قضاوت بنشینند. در اسلام حتی دین که مهم‌ترین حقیقت جهانی است اجباری نیست، بلکه پذیرش دین، دریافت انطباق دین با نیازهای فطری و جامع انسان است.

به گفته دکتر عاملی، این نامه نامه رسمی نبوده و از طریق رسانه‌ها یا سفارت ایران پخش نشده است، بلکه از طریق رسانه‌های اجتماعی دست‌به‌دست رفته است و با نگاهی پرمهر چشم به جوانان دوخته است.

آلبوم عکس های این نشست



 

نشانی مطلب در وبگاه انجمن ایرانی مطالعات جهان:
http://iwsa.ir/find-1.1202.811.fa.html
برگشت به اصل مطلب