چهارمین کنفرانس بین‌المللی دوسالانه مطالعات ایران معاصر برگزار شد.
چهارمین کنفرانس بین‌المللی دوسالانه مطالعات ایران معاصر روز دوشنبه و سه‌شنبه ۵ و ۶ آبان‌ماه ۱۴۰۴ با حضور جمعی از استادان، پژوهشگران و میهمانان داخلی و خارجی در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد.
چهارمین کنفرانس بین‌المللی دوسالانه مطالعات ایران معاصر روز دوشنبه و سه‌شنبه ۵ و ۶ آبان‌ماه ۱۴۰۴ با حضور جمعی از استادان، پژوهشگران و میهمانان داخلی و خارجی در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد.
در آیین افتتاحیه این همایش، دکتر محمد سمیعی، (دبیر علمی همایش)، دکتر سیدسعیدرضا عاملی (رئیس دانشکده مطالعات جهان و رئیس همایش)، دکتر علی‌اکبر صالحی (رئیس بنیاد ایران‌شناسی)، و دکتر محمدرضا مخبر دزفولی (رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران) به‌عنوان سخنرانان کلیدی افتتاحیه به ایراد سخن پرداختند.
دکتر سیدسعیدرضا عاملی، رئیس دانشکده مطالعات جهان و رئیس همایش، ضمن تبریک به مناسبت میلاد حضرت زینب (س) و خیرمقدم به میهمانان داخلی و خارجی، از تلاش‌های دکتر سمیعی، دبیر علمی و پایه‌گذار رشته ایران‌شناسی در دانشکده، و همچنین خانم دکتر ریگی، دبیر اجرایی همایش، و دیگر همکاران برگزارکننده این رویداد تشکر و قدردانی کرد.
دکتر عاملی در سخنرانی خود با موضوع "جامعیت هویت ایرانی در سازه تمدنی ایران" اظهار داشت:
"وقتی از هویت جمعی سخن می‌گوییم، باید با دقت و تسامح به آن نگریست. هر جامعه‌ای مسیرهای انحرافی، ناهنجاری‌ها و اختلالات اجتماعی را تجربه می کند و لایه‌هایی از کنش و واکنش در خارج از هویت جمعی تمدنی قرار می‌گیرند؛ اما در لایه‌های عمیق‌تر، می‌توان اجزای سازنده هویت تمدنی را بازشناسی کرد. آنچه ایران را در مسیر تاریخ نمایندگی می‌کند، هویت تمدنی آن است؛ هویتی که در دل خود حس افتخار، تعلق و باهم‌بودگی در طول تاریخ را پرورش داده است."
وی افزود:
"در ذهنیت تاریخی، چه در درون قلمرو تمدنی ایران و چه در بیرون از آن، ایرانیان با یک معنا و تصویر روشن شناخته می‌شوند. هویت تمدنی ایران شامل شش عنصر بنیادین است که در گذر تاریخ استمرار یافته و در ایران معاصر نیز حضور دارد."
رئیس همایش ایران معاصر شش عنصر بنیادین هویت تمدنی ایرانی را به شرح زیر برشمرد:
- هویت صلح‌گرا و سازگار: رئیس دانشکده مطالعات جهان با اشاره به نخستین رکن هویت تمدنی ایران گفت:
"ایرانیان در طول تاریخ، صلح‌گرا و اهل سازگاری بوده‌اند. تاریخ ایران نشان می‌دهد که این سرزمین هیچ‌گاه آغازگر جنگ نبوده است. در تعالیم زرتشتی، اصل "پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک" و دفاع از راستی و عدالت در برابر سلطه و پرهیز از گسترش‌طلبی جایگاه ویژه‌ای دارد. در اوستا، جنگ و خشونت تنها زمانی موجه است که برای دفاع از راستی و عدالت باشد، نه برای سلطه و حقنه کردن بر دیگران. در منشور کوروش، که نخستین سند شناخته‌شده حقوق بشر در جهان است، نشانه‌های آشکار صلح‌گرایی دیده می‌شود. حتی در ساخت بنای پارسه (تخت‌جمشید)، حضور اقوام و ملیت‌های گوناگون در یک پروژه معماری، نمادی از زیست مسالمت‌آمیز و همزیستی تمدنی ایرانیان است." اسلام نیز توصیه به تعامل مثبت داشته و آغاز هم سوره های قرآن کریم بجز سوره توبه با بسم الله الرحمن الرحیم است. در واقع صفت برجسته خدای متعال رحمان بودن و رحیم بودن است.
- هویت دینی و توحیدگرا، دکتر عاملی افزود: "ایرانیان در طول تاریخ، موحد و یکتاپرست بوده‌اند. در آیین زرتشت، باور به خدای یکتا، اهورامزدا، اصل بنیادین است. به همین دلیل بود که اسلام به‌راحتی در ایران پذیرفته شد؛ زیرا در تعارض با باورهای توحیدی پیشین ایرانیان نبود. این پیوند میان صلح‌گرایی و توحیدگرایی، یکی از دلایل پذیرش عمیق اسلام در جامعه ایرانی است." با ورود اسلام به ایران آموزه های توحیدی و عرفان فلسفه متعالی تقویت شد و فلاسفه بزرگی همچون فارابی، ابن سینا، ملاصدرا و سهروردی و شعرا و حکمای توانمندی مثل حافظ و سعدی، سنائی و عطار و مولانا جلال‌الدین رومی ظهور پیدا کردند و هم آنها لایه های عمیق توحید و وحدانیت الهی را عمق می بخشیدند.
- هویت جهان‌گرا و بازبودگی تمدنی، بعد دیگر هویت جمعی ایرانیان بود که دکتر عاملی بر آن تاکید داشت و تصریح کرد که: "ایرانیان از دیرباز دارای روحیه‌ای جهان‌گرا بوده‌اند. این ویژگی سبب شده که ایران در برابر موج‌های ایران‌هراسی یا اسلام‌هراسی منزوی نشود. نگاه جهان‌گرای ایرانی در کتیبه‌های کوروش و نیز در دوران اسلامی، در مفهوم "امت واحده" تداوم یافته است. آموزه‌های قرآن نیز با خطاب‌های فراگیر خود – از جمله "یا ایها الناس" و "یا ایها الذین آمنوا" – روح ارتباط و گفت‌وگو با همه انسان‌ها را تقویت می‌کند. این روحیه در شعر، عرفان و ادب ایرانی نیز جلوه‌گر است، چنان‌که سعدی در بیت معروف خود فرمود:
بنی‌آدم اعضای یکدیگرند - که در آفرینش ز یک گوهرند.
چو عضوی به درد آورد روزگار – دگر عضوها را نماند قرار
- هویت مقاومت در برابر ظلم، رئیس همایش چهارمین کنفرانس ایران معاصر تصریح کرد:
"هویت مقاومت یکی از عناصر پررنگ تمدن ایرانی است. در طول تاریخ، ایران همواره در برابر تهاجمات خارجی ایستادگی کرده است. این روحیه در روزگار معاصر نیز تداوم دارد و نمونه آن را می‌توان در جنگ ۱۲ روزه اخیر مشاهده کرد که ملت ایران با وحدت و انسجام از ارزش‌های خود دفاع کرد."
- هویت ملی و صیانت از سرزمین وجه پنجم هویت اجتماعی و تمدنی ایران است که دکتر سعید رضا عاملی بر آن تاکید داشت و گفت: "هویت ملی در ایران ریشه‌ای عمیق دارد و همواره در کنار هویت جهانی ایرانیان حفظ شده است. این هویت را می‌توان در رخدادهای معاصر مانند قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، پیروزی انقلاب اسلامی، حضور گسترده مردم در ۲۲ بهمن‌ها، بدرقه تاریخی سردار شهید سلیمانی و واکنش متحد ملت ایران در برابر جنگ اخیر مشاهده کرد."
- دکتر عاملی هویت خردگرا و علم‌محور را بعنوان لایه مهم و ششم هویت تمدنی ایرانیات برجسته کرد و گفت: "در سراسر تاریخ، ایرانیان به علم و دانش ارج نهاده‌اند. احترام به علم و میل به دانش‌آموزی، نقطه مشترک همه طبقات اجتماعی در ایران است. امروز نیز پیشرفت‌های علمی کشور در چهار دهه اخیر چشمگیر بوده و شاخص‌ها نشان می‌دهد که ایران در برخی حوزه‌ها جزو ده کشور نخست جهان است. برای نمونه، در حوزه هوش مصنوعی ایران رتبه ششم را در تولید مقالات علمی دارد، اما در به‌کارگیری آن رتبه‌ای پایین‌تر دارد. این تفاوت نشان می‌دهد که باید در مدل‌های حکمرانی و تصمیم‌گیری خود بازنگری کنیم و به عنصر علم‌گرایی و تخصص‌محوری بازگردیم تا بتوانیم خلاقیت تمدنی تازه‌ای رقم بزنیم."
|