انجمن ایرانی مطالعات جهان

هفدهمین نشست تخصصی “کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی: دوفضایی شدن جهان” با سخنرانی سیده زهرا امامزاده “دانشجوی دکتری رشته ارتباطات و رسانه دانشگاه کنتربری کشور نیوزیلند” در زمینه “تحلیل محتوی تویتر ترامپ و شبکه CNN در دوره انتخاباتی اخیر أمریکا”، روز سه شنبه ۱۴ آذرماه در محل تالار ایران دانشکده مطالعات جهان برگزار شد.

در ابتدای جلسه دکتر احسان شاه قاسمی؛ عضو هیأت علمی گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران ضمن خوش آمدگویی به حاضران گفت: لازم است در زمینه راهبردهای رسانه ای آقای ترامپ و خانم کلینتون بازاندیشی و پژوهش انجام گیرد، چرا که سرنوشت کشور ما و دنیا به این انتخابات بستگی دارد. بخشی از پژوهش ها در زمینه پدیده ترامپ، داعش و … و استفاده آنها از فضای مجازی که حائز اهمیت اند، نه تنها در کشور ما بلکه در کشورهای دیگر دنیا روی این موضوعات کارهای پژوهشی انجام نشده است، لذا می بایست بیشتر مورد توجه و بررسی قرار گیرند.
در ادامه سیده زهرا امامزاده سخنرانی خود در زمینه تحلیل محتوای توییتر ترامپ و شبکه CNN در دوره انتخاباتی اخیر أمریکا را مورد بحث قرار داد و گفت: در آخرین انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ آمریکا، تقابل میان رئیس جمهور منتخب «دونالد ترامپ» و رسانه های آمریکایی از موضوعات مهمی بود که می توان از منظرهای مختلفی آن را مورد بررسی قرار داد. دغدغه ی مقاله ی حاضر مشاهده و بررسی تقابل دونالد ترامپ و رسانه های آمریکایی است. از آنجایی که مشاجرات لفظی بسیاری بین دونالد ترامپ و رسانه های آمریکایی به خصوص شبکه CNN بوده است، بحث حاضر به بررسی تعامل و نوع عکس العمل ترامپ و مواضع و موضوعات مطرح شده توسط شبکه ی CNN می پردازد.

دانشجوی دکتری رشته ارتباطات و رسانه دانشگاه کنتربری نیوزیلند در ادامه افزود: بررسی این تعامل و تقابل با استفاده از دو تئوری مهم ارتباطات «برجسته سازی» و «مواجهه ی گزینشی» انجام شده است و روش تحقیق ما «تحلیل تماتیک» است. در این تحقیق از یک سو به مطالعه و تحلیل ویدیوهای CNN از ۷ تا ۳۱ ماه اکتبر که در دوران تبلیغات انتخاباتی امریکا نقش مهمی را برعهده داشته، و از سوی دیگر به محتوای توییتر ترامپ در همین بازه ی زمانی پرداخته شده است.

وی در ادامه به نتایج تحقیق خود اشاره کرد و افزود: نتیجه بدست آمده نشان می دهد که دونالد ترامپ در مقابل بیشتر اتهاماتی که CNN به او نسبت داده، عکس العمل خاصی نشان نداده و به نظر می رسد که ترامپ سیاست «نادیده گرفتن» را سیاست بهتری برای مقابله با CNN می داند. در میان موارد بررسی شده تنها یک مورد است که ترامپ به سوگیری ها و مواضع CNN پاسخ داده و آن موضوع، مربوط به رابطه وی با همسرش است؛ که در این مورد دونالد ترامپ سعی کرده است به مواضع رسانه ها به خصوص CNN پاسخ داده، خودش را توجیه نموده و در نهایت از مردم عذرخواهی کند. نتیجه ی نهایی تحقیق حاضر این بود که کمپین تبلیغاتی ترامپ، سیاست: نادیده گرفتن اتهامات وارد شده، حمله کردن به رغیب و تنها پاسخ دادن به اتهاماتی که عمومی شده اند، را اتخاذ کرده است.

در ادامه دکتر سعید رضا عاملی؛ رئیس “کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی: دوفضایی شدن جهان” در مورد اهمیت دیدگاه کرسی یونسکو در فضای مجازی و فرهنگ، حول مقوله ارتباطات سیاسی گفت: ارتباطات سیاسی در یک معنا مداخله ارتباطات و رسانه ها را در مسیر دهی به عرصه سیاست منعکس می کند. لذا با این نگاه باید دید ترامپ چگونه از فضای ارتباطات سیاسی جدید برای پیروزی در انتخابات استفاده نمود.  وقتی ما به توییتر که یک شبکه اجتماعی است نگاه می کنیم متوجه می شویم که این ظرفیت، سرمایه اجتماعی بزرگی در آن شکل گرفته است و در عین حال یک بحث جدید بوجود می آورد که “نفوذ در شبکه های اجتماعی” است، یعنی استفاده الگوریتمی از شبکه های اجتماعی که می توانند به صورت اتوماتیک پیام را تولید، توزیع و توسعه دهد و از “هیچ” یک فضای متراکم خبری بوجود بیآورد. ترامپ در واقع از ظرفیت توئیتر برای مقابله با فضای رسانه ای حاکم و ایجاد فضای فرامرکزی استفاده کرد.

استاد ارتباطات دانشگاه تهران سپس افزود: خود فضای شبکه اجتماعی و هشتک شدن پیام ها یک ایهام جمعیتی بزرگ هم ایجاد می کند، در فضای واقعی، کمپین بیش از ۱۰ نفر به مثابه رویداد و یک اتفاق مهم است در حالی که در شبکه های مجازی دیده نشدن پیام هم خود ایهام جمعیتی ایجاد می کند و این بدان معناست که ۱۰ نفر یک پیام را مشاهده کرده اند و این در حالی است که تنها یک پیام ایجاد شده است. لذا منطق فضای مجازی که “یک تولید به مثابه همه تولید و یک اثر به مثابه همه توزیع  است” اتفاق می افتد. توفیق ترامپ آن بود که توانست ۴۵۰ توییت برای پیام خود ایجاد کند و از میان توئیت ها یک فضای فراگیر و انبوه خبری بوجود بیآورد.

رئیس “کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی: دوفضایی شدن جهان” همچنین گفت: ترامپ از حساسیت های سفید پوستان جامعه آمریکایی سوء استفاده کرد و پیام هایی را متناسب با خواسته آنها داد؛ از جمله مواجهه انتقادی با حضور مسلمانان، لاتینو ها و همچنین نقد روحیه هزینه آور جنگی آمریکا و مداخله در امور سایر کشورها که در عمل هم مسیر مخالف را دنبال کرد و امروز بیش از پیش بر طبل خشونت و جنگ طلبی می کوبد.
دکتر عاملی در خاتمه افزود: در ایران نیز تأثیر شبکه های اجتماعی در انتخابات و حتی موضوع زلزله های اخیر با مشارکت بالای مردم را می توان مشاهده کرد. و لذا بهره گیری از شبکه های اجتماعی همانند توییتر و فیسبوک  نیز موضوع مهمی است که باید مورد توجه و در حوزه ارتباطات سیاسی و ظهور فرهنگ سیاسی جدید مورد مطالعه قرار گیرد.

جلسه با پرسش و پاسخ شرکت کنندگان و اهداء لوح تقدیری از طرف رئیس کرسی یونسکو به خانم سیده زهرا امامزاده به پایان رسید.